De Morgen straalt met acht ‘Awards of Excellence’ van de Society for News Design. Zeno en Het Vrije Leven schitteren, bejubeld voor gedurfde journalistieke esthetiek. Floris Hoorelbeke, artdirector, onthult het geheim achter het succes: vermijd stockbeelden, omarm eigen creativiteit. Met een jong, ervaren team evolueert het design in shifts van 12 uur.

Maar liefst acht keer viel De Morgen in de - internationale - prijzen. Acht ‘Awards of Excellence’ bij de belangrijkste designwedstrijd van het jaar: de Creative Competition van de Society for News Design (SND). Je zou er verlegen van worden. Met name de weekendbijlage Zeno en de dagelijkse bijlage Het vrije leven vielen in de smaak bij de jury, die de keuze maakte uit de pagina’s en bijlages van honderden kranten wereldwijd. Volgens Floris Hoorelbeke, artdirector van De Morgen, is de prijzenregen een mooie erkenning voor gedurfde, kleurrijke keuzes op de grens van journalistiek en esthetiek.

De Morgen heeft een reputatie hoog te houden. In 2015 werd het Vlaamse dagblad verkozen tot ‘World’s Best Designed News­paper’, in december 2022 gevolgd door de titel ‘European Newspaper of the Year’. Een geheime toverspreuk is er niet; wel zijn er volgens Hoorelbeke ingrediënten die de kans op succes groter maken. Zo is het gebruik van stockbeelden min of meer uit den boze.

Hoorelbeke: “We zoeken bij ‘lastig te visualiseren artikelen’ liever zelf een visuele oplossing. We schakelen onze fotografen en freelance-illustratoren in met wie we vaker samenwerken en geven vormgevers ruimte en vertrouwen om de beelden te maken.” Wat ook helpt: een jong en toch ervaren team dat snel na het lezen van een achtergrondartikel beslist welke kant het op moet qua vormgeving. Voor de dagkrant betekent dat snel handelen. “We werken in shifts van 12 uur, van 10.00 tot 22.00 uur, en hebben dus geen overdracht. Als ik om 10.00 uur een verhaal onder ogen krijg, weet ik vaak al wat het kan worden. Dan ga ik in samenspraak met onze chef foto­redactie naar een illustrator of fotograaf bij wie zo’n onderwerp past. Door de dag heen ping­pongen we met collega’s over de presentatie; het beeld evolueert.’

Bij het streven naar ‘elke dag een pareltje’ - de cover van een bijlage hoort posterwaardig te zijn - hoort ook dat je veelverder durft te kijken dan een klassieke krantenpagina. Hoorelbeke is naast zijn baan bij De Morgen ook kunstenaar en dat kan helpen. “We bekijken zelf ook veel kranten en ik zie veel hedendaagse kunst. Het is niet zo dat ik kunst één op één vertaal naar een krantenpagina. Maar als ik een verhaal lees, borrelt er wel altijd meteen een idee op.”

De lezer een kranten­pagina ‘in trekken’, is een intrigerend spel van verleiding, vindt Koos Jeremiasse. De artdirector van de Volkskrant, verantwoordelijk voor de online- en printuitgaves, ziet het als een heilige plicht om elke dag iets onderscheidends te maken. “Natuurlijk kun je niet elke dag de beste krant maken, maar onze lezers betalen een flink bedrag voor de krant. Dan moeten wij er alles aan doen om onze verhalen zo aantrek­kelijk mogelijk te presenteren.”

‘World’s Best Designed’

Dat lukt de makers van de Volkskrant doorgaans bijzonder goed. In 2021 werd de krant al verkozen tot ‘World’s­ Best Designed Newspaper’ en eerder werd tweemaal de titel ‘European Newspaper of the Year’ in de wacht gesleept. In 2022 stond de Volkskrant wederom op de shortlist bij de ‘World’s­ Best Designed Newspaper’: in 2022 en 2023 won het nieuwskatern zilver bij de prestigieuze verkiezing.

Volgens Jeremiasse is het succes van aansprekende vormgeving best te voorspellen. “Iedere lezer denkt dat hij of zij een vrije wil heeft, maar leesgedrag is behoorlijk vastomlijnd. Als je meegaat in het leesgedrag van de consument, heb je al veel gewonnen. Alle elementen die een verhaal aantrekkelijk kunnen maken, van fotografie tot typografie, koppen, goede streamers en fotobijschriften, kunnen maken dat je het voor de lezer spannend maakt én houdt.”

Witruimtes

Opmerkelijk genoeg roemen de jury’s­ van de krantenverkiezingen ‘de witruimtes’ die de Volkskrant durft te hanteren op de pagina’s, naast de goede balans van redactionele en creatieve keuzes en onderscheidende fotografie. Jeremiasse: “De krant transformeert. Wij vinden dat we vooral niet moeten meegaan in de gratis nieuwsstroom en we maken eigenzinnige keuzes. Met een goede balans tussen beeld, tekst en vormgeving kun je ‘luxere’ pagina’s en producties maken.’’

Dat zo’n inzicht ten koste kan gaan van veel letters, snapt iedereen op de redactie inmiddels wel, merkt Jeremiasse. “Bij een verhaal van 4.000 woorden kun je je ook afvragen of dat niet in 3.000 woorden kan. Daar is bij ons eigenlijk steeds minder vaak strijd over. Onze hoofdredactie vindt vormgeving – ook online – heel belangrijk. Voorop staat dat de lezer het artikel gaat lezen en blijft lezen.’’